Wentylacja naturalna – na plus czy minus
Należy wiedzieć, że wentylacja grawitacyjna domu polega na dostarczeniu do jego wnętrza świeżego powietrza zewnętrznego i sprawnym usunięciu na zewnątrz powietrza zużytego, którym to świeże staje się po przepłynięciu przez pomieszczenia i „zebraniu” z nich zanieczyszczeń (dwutlenku węgla wydychanego przez osoby przebywające w domu, wilgoci powstającej w trakcie gotowania, kąpieli lub prania, produktów spalania paliw i substancji chemicznych wydzielanych przez elementy wyposażenia). Bez skutecznej wentylacji jakość powietrza szybko się pogarsza i przebywanie w nich staje się niekomfortowe, a niekiedy niekorzystne lub wręcz szkodliwe dla zdrowia. Niektóre zanieczyszczenia powietrza mogą też niszcząco oddziaływać na stan budynku i elementów jego wyposażenia (wilgoć) oraz pogarszać jakość i bezpieczeństwo pracy gazowych urządzeń grzewczych czy kotłów lub kominków spalających paliwa stałe (niedobór tlenu).
Nadmierne wentylowanie również nie jest korzystne, choć nie tak bardzo jak niedostateczne. Przede wszystkim zwiększa wydatki na utrzymanie domu, bowiem w okresie grzewczym wymaga dostarczenia dużej ilości energii cieplnej do podgrzewania strumienia zimnego powietrza napływającego do pomieszczeń. Może też powodować pogorszenie komfortu i samopoczucia mieszkańców (użytkowników domu) bo odpowiedzialna jest za spadek temperatury w pomieszczeniach mieszkalnych. Niska wilgotność powietrza w wyniku ogrzewania powietrza przyczynia się do wysuszenia skóry i błon śluzowych, suchego kaszlu i nieżytów górnych dróg oddechowych u mieszkańców.
Wentylacja naturalna – siły natury
Wentylacja jest wtedy naturalna, kiedy wymiana powietrza odbywa się bez wspomagania przez urządzenie mechaniczne, jedynie na skutek ruchu powietrza wywołanego różnicą temperatury wewnątrz i na zewnątrz budynku. Powietrze cieplejsze – wewnętrzne – ma mniejszą gęstość od zimniejszego powietrza na zewnątrz. Dzięki temu unosi się i wpływa na zewnątrz domu przez przeznaczone do tego kanały wywiewne. W tym procesie bierze także udział wiatr, ale ze względu na zmienność warunków atmosferycznych jego wpływ na jakość wentylacji jest trudny do ustalenia. Dlatego też często się go pomija i o wentylacji naturalnej mówi – grawitacyjna.
Grawitacja – cug kominowy
Aby wentylacja (przynajmniej w teorii) obejmowała swym zasięgiem całe wnętrze domu, osobne kanały wentylacyjne muszą się znajdować we wszystkich pomieszczeniach sanitarnych, kuchni i pomieszczeniach pomocniczych. Ciąg kominowy, który w nich powstaje, wysysa (a przynajmniej powinien wysysać) powietrze z pomieszczeń. W jego miejsce przez otwory w oknach lub przegrodach budowlanych napływa świeże powietrze z zewnątrz. Proces ten odbywa się jednak poza wszelką kontrolą. Jest uzależniony wyłącznie od warunków atmosferycznych i warunków w pomieszczeniach. Wartość podciśnienia w przewodach kominowych zależy od ich wysokości i różnicy temperatury powietrza w okolicy wlotu do nich i wylotu nad dachem. Im są wyższe, tym większe podciśnienie może w nich powstać i tym większa może być intensywność wentylacji. Wpływ na nią ma także wiatr, który w zależności od kierunku i siły może wspomagać albo utrudniać jej działanie poprzez wysysanie powietrza z kanałów wentylacyjnych albo wtłaczanie go do nich. Warto dodać, że osobną kwestią, nierzadko zaniedbywaną, jest zapewnienie dopływu odpowiedniej ilości świeżego powietrza z zewnątrz.
Wentylacja w budynku
Aby zapewnić w domu dobrą jakość powietrza do wyboru mamy przede wszystkim dwa podstawowe systemy: grawitacyjny i mechaniczny nawiewno-wywiewny
Po pierwsze…
Aby zapewnić w domu dobrą jakość powietrza, należy przede wszystkim zadbać o jego regularną wymianę we wszystkich pomieszczeniach, czyli skuteczną ich wentylację. Do wyboru mamy przede wszystkim takie oto dwa podstawowe systemy: grawitacyjny i mechaniczny nawiewno-wywiewny.
Po drugie…
Należy wiedzieć, że wentylacja grawitacyjna wykorzystuje naturalne zjawiska występujące w przyrodzie. Ruch powietrza wywołany jest różnicą temperatury, a więc i gęstości powietrza na zewnątrz i wewnątrz budynku. Świeże powietrze napływa do budynku przez nawiewniki (do strefy dziennej, sypialni, gabinetów, pokoi), a wydostaje się na zewnątrz przez kratki i kanały wentylacyjne umieszczone w łazienkach, kuchniach, garderobach i innych pomieszczeniach gospodarczych oraz zlokalizowanych na poddaszu. Niewątpliwym walorem systemu grawitacyjnego jest niski koszt i łatwość wykonania. Gorzej natomiast jest ze skutecznością działania, która jest wrażliwa na zmiany warunków atmosferycznych (temperatury, ciśnienia, występowania wiatrów). Aby ją poprawić stosuje się mechaniczne elementy wyciągowe w kanałach wentylacyjnych albo nasady kominowe.
Po trzecie…
Znów system wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej jest zautomatyzowany i niezależny od warunków pogodowych. Składa się z sieci kanałów nawiewnych i wywiewnych oraz centrali wentylacyjnej, w której znajdują się wentylatory wymuszające przepływ powietrza. System jest w pełni kontrolowany – zarówno intensywność wymiany powietrza, jak i jego jakość można zmieniać i dopasowywać do aktualnych warunków. Niewątpliwą zaletą jest także możliwość odzyskiwania ciepła z powietrza wywiewanego z pomieszczeń, co przekłada się na obniżenie kosztów eksploatacji – mniej trzeba wydać na ogrzanie świeżego powietrza napływającego do pomieszczeń, ponieważ przepływając przez centralę wentylacyjną, odbiera ciepło z powietrza opuszczającego budynek (ale się z nim nie miesza).
Warto pamiętać o tym, że czasem to jedyne rozwiązanie pozwalające spełnić restrykcyjne wymagania „Warunków technicznych” odnośnie do parametrów cieplnych, jakie muszą spełniać nowo budowane domy. Należy też wiedzieć, że centrala wentylacyjna jest wyposażona w filtry, które z jednej strony chronią wymiennik ciepła przed zanieczyszczeniem, ale też oczyszczają powietrze. Zamiast standardowej klasy G4 (wstępnych) na drodze powietrza nawiewanego może być umieszczony filtr dokładny (klasy co najmniej F7). Zatrzyma on 90-95% pyłu PM 10, 80-85% pyłu PM 2,5 oraz 70-75% najdrobniejszego pyłu PM1. Kiedy nie jest przewidziany w standardzie, możemy nim zastąpić filtr wstępny, pod warunkiem jednak że zostanie to uwzględnione na etapie doboru centrali wentylacyjnej. Filtr dokładny stawia bowiem większe opory przepływu niż wstępny i może być potrzebny dobór mocniejszego wentylatora.
